حرکت متعالیه مرگ درمثنوی معنوی

از نظر مولوی عشق محرّکِ اصلی، در سیرِ استکمالیِ جهان هستی است، و این سیر شاید با حرکت جوهری در «حکمت متعالیه» بی­ارتباط نباشد. هر چند تفاوتی نیز دیده می­شود و آن این­­که مولانا حرکت استعلایی را در کل جهان هستی جاری و ساری می­داند؛ ولی حرکت جوهری مربوط به جواهر است. بر اساس این پژوهش، توصیف­ها و تمثیل­هایی که در مثنوی برای مرگ به کار می­رود به سه نوع قابل تقسیم است: حسی، که در این نوع تمثیل‌ها به امور محسوس و ملموس می­پردازد. طبیعی، برخاسته از دامان طبیعت می­باشد و بیانگر پیوند عمیق مولوی با طبیعت. و سرانجام، توصیفاتِ خیزان که همچون ذهنِ سیّال مولانا پرتحرک است.